گوهر معرفت - عرفان و اخلاق کاربردی

پایگاه نشرِ علوم و معارف، تحت إشراف حجة الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی از شاگردان علامه آیت الله حاج سیّد محمّدحسین حسینی طهرانی ره

پایگاه نشرِ علوم و معارف، تحت إشراف حجة الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی از شاگردان علامه آیت الله حاج سیّد محمّدحسین حسینی طهرانی ره

۳۷۹ مطلب با موضوع «ارشادات» ثبت شده است

یک سینه سُخن (حرف مرد یکی نیست)

حجّة الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی:

انسانِ صادق کسی است که وقتی متوجّه اشتباه خود شد، در هر حال و در مقابل هر شخصی إقرار به حقّ کند و حقّ را به شخص مقابل دهد، حتّی اگر آن شخص همسر یا فرزند انسان باشد حتی اگر زیردست باشد اصلاً یک یهودی یا مسیحی باشد؛ نه اینکه ملاحظات دیگری کند! نباید گفت: حرف مرد یکی است؛ نخیر، مرد اگر خیلی مرد است حرفش یکی نیست، حرفش حقّ است. 
بشنو از نی (تکامل عشق در پیری)

مرحوم آیت الله میرزا مهدی الهی قمشه ای رحمة الله علیه:

زمانی به خراسان رفته بودم و در آنجا با انجمن ادبی خراسان ملاقاتی داشتم، در آن دیدار دو غزل از خود به آنها تقدیم کردم تا در این باره که کدام غزل از جوانی و کدام یک در پیری سروده شده، داوری کنند و آنها کاملاً وارونه داوری کردند. گفتند: پس چرا شور و عشق در سروده ایام پیری شما بیشتر است. گفتم: باید به همین صورت باشد. شاعر هرچه پیرتر شود، عاشق‏تر می‏شود. در جوانی شور و عشقی خام دارد و در پیری می‏فهمد که معشوق حقیقی کیست. (سایت اسراء)

یک سینه سُخن (دِل را دِه نکنیم)

حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی:

استاد ما حضرت علّامه طهرانی رحمة الله علیه این شعر را زیاد می خواندند:

دِه بود آن نه دل که اندر وی *** گاو و خر باشد و ضیاع و عقار.

یکبار شخصی از ارادتمندان مرحوم آقا با یک حال زائدالوصفی به ایشان عرض کرد: آقا ما یک منزلی در فلان جا تهیّه کردیم، بلافاصله مرحوم علّامه فرمودند: مؤمن که نباید از خرید منزل اینقدر مسرور باشد، مؤمن باید فکر خدا باشد، حالا یک منزل پیدا می شود می خرد. دلت نرود دنبال منزل، آن دیگر دِه می شود، دل نیست، دل بایستی سراغ خدا برود، فرمودند: أنتَ مَعَ مَن أحبَبتَ.

نفحات الاُنس (دعای ندبه و سند آن)

عارف کامل حضرت علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: دعای ندبه دعای خوبی است و حقیقت آن اظهار سوز و گداز و ابراز آتش فراق حضرت صاحب الامر عجّل الله تعالی فرجه الشّریف و تقاضای ظهور موفور السّرور آن حضرت و تشرّف به دیدار طلعت مقدّسشان است و خوب است که سالک همیشه این حال عشق و فراق را در قلبش زنده نگه داشته و با این اسباب قلبش را به یاد آن ولیّ والی عالم امکان حیات بخشد.ولی

بشنو از نی (إخلاص در سلوک)

موحّد کبیر و عارف بالله مرحوم حاج سیّد هاشم حدّاد رضوان الله علیه: انسان خالص به مقصود می رسد؛ اوّل و آخر سلوک إخلاص است. بدون إخلاص انسان به جایی نمی رسد.

نفحات الاُنس (ملکوت سورۀ ابراهیم) عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: امّا عجیب است سوره ابراهیم‏ ها! مى‏ بَرد آدم را آن بالاها مى ‏گرداند، خبرهایى مى ‏آورد؛ عجیب است! خیلى عجیب است! خیلى عجیب!
بشنواز نی (لذّتِ راه خدا)

سالکی راه‌ رفته و جان ‌سوخته می ‌گفت:

به غلط نام راه خدا را راه ریاضت نهاده‌اند. این راه راه عشق است و صفا. راه لذّت است و طرب.

نفحات الاُنس (اروپایی ها و گرایش به اسلام)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه می فرمودند:

بعد از ظهور حضرت مهدی صلوات الله علیه، اوّلین قومی که به اسلام گرایش می یابند، آلمانی ها هستند چراکه شیفته دستورات بهداشتی و نظافتی اسلام می شوند.

بشنو از نی (رابطه الهی زن و شوهر بر اساس احترام متقابل) مرحوم علامه طباطبایی رحمة الله علیه فرموده بودند: من گاهی که می‌ خواهم از منزل بیرون بروم، اول میروم ببینم خانم کاری ندارد. اگر کار داشت صرف‌ نظر می ‌کنم. متقابلاً ایشان هم بسیار مراعات ما را می ‌کند. گاهی برای من یک چای می‌ آورد و با محبت جلوی من می ‌گذارد و می ‌گوید: حاج ‌آقا خسته نباشی. می ‌فرمودند: من خیلی مدیون خانمم هستم.
نفحات الانُس (خانوادۀ توحیدی و بهشتی)

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی می فرمودند:

خداوند علىّ أعلى در سوره روم مى ‏فرماید: وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجاً لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّة وَرَحْمَة إِنَّ فِى ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ [سوره الرّوم (30) آیه 21] (از آیات خدا اینکه براى شما جفتهائى قرار داده. این جفتها، زنها، از خود شما هستند، براى اینکه آرامش شما باشند. مرد که زن ندارد آرامش ندارد)

بشنو از نی (خانواده بهترین راه سلوک)

سالک وارسته مرحوم حاج اسماعیل دولابی رحمة الله علیه: بهترین راه (در سیر الی الله)، محبت کردن به همسر و فرزندان است. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «خَیرُکم، خیرُکم لأَهْلِهِ وَ أَنَا خَیرُکم لأَهْلَی»؛ بهترین شما کسی است که بهترین شما در رابطه‌اش با خانواده‌اش باشد، و من بهترین شما در رابطه با خانواده‌ام هستم. هر کاری که می ‌توانی بکن، پول خرج همسرت کن، به او محبت کن، تا با هم یگانه شوید. زن و مرد باید به همدیگر خوش‌بین باشند و هر کدام عیب را از خود بدانند، و به دیگری نسبت ندهند. اصلاً عیب دیدن کار خوبی نیست.

نفحات الاُنس (لذّت اولیای الهی از شنیدن موعظه)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: 

این مطلب را شما باور کنید من خودم خیلی محتاج هستم به اینکه موعظه بشنوم و واقعاً کسی که موعظه می کند یا منبر میرود و حرف خدا می زند اینقدر لذّت می برم و اینقدر گوش می کنم و اینقدر حظّ میکنم، و کیف می کنم که کسی بنشیند آیه قرآن بخواند، خبر بخواند، موعظه کند و من گوش کنم. لذا خودم هم محتاج هستم . (نرم افزار کیمیای سعادت، سخنرانی علامه، موضوع: ولادت امام حسن عسکری علیه السلام)

نفحات الاُنس (قاطعیّت در انجام کارها)

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

به طور کلّی دأب و سنّت اسلام بر این است که افراد امّت را در اعمال خود قاطع گرداند و از ریب و شکّ خارج کند، زیرا بالأخره کثرت ریب و تردید در اعمال به حالت شکّ و تردید در نفوس سرایت نموده و نسبت به صاحبان آن حالت تزلزل و اضطراب پدید می آورد،  و این حالت از أمراض مُهلکه نفس است و موجب یأس از رحمت خدا خواهد شد؛ زیرا دائماً هر عملی را که انجام می دهد نمی داند آیا این مورد تکلیف و مُقرّب است یا نه؟ (معادشناسی ج 3 ص 53)
بشنو از نی (توجّه به حال رفیق)

عارف وارسته مرحوم آیت الله بهجت رضوان الله تعالی علیه: بعضی به حدّی باحیا هستند که با همۀ ناداری و بیچارگی حاضر نیستند نیاز خود را اظهار کنند، آیا نباید همسایه ها و همکارها به اینگونه افراد رسیدگی کنند و از حال آنها اطّلاع داشته باشد؟ (در محضر بهجت ج 2 ص 19)

نفحات الاُنس (بی تفاوتی در سیر الی الله)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

(در سیر الی الله) بی‌تفاوت نباید باشید، بی‌تفاوتی یعنی خاموشی طلب و خاموشی طلب یعنی سکون و سکون مخالفِ حرکت است و سلوک یعنی حرکت

نفحات الاُنس (ملاک عمل)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

سالک الی الله همیشه باید کاری را انجام دهد که وقتی به عقب برمی گردد، پشیمان نباشد.
بشنو از نی (وجود خود امام، بزرگترین معجزه)

مرحوم حاج سید هاشم حداد رحمة الله علیه می فرمودند: وجود خود أئمّه علیهم السّلام بزرگترین معجزه است، و أفعال آنان حیّاً و میّتاً همه معجزه است. و انسان نباید فقط إعجاز آنانرا در موارد استثنائى بجوید؛ و از یک دریچه به عظمتشان نظاره کند.

نفحات الانُس (واجب تر از نان شب)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

بهترین تالیف من بعد از کتاب لمعات الحسین علیه السلام کتاب امام شناسی است که مطالعه جلد 5 آن برای مومنین و مومنات از نان شب هم واجبتر است. (لازم به توضیح است جلد 5 امام شناسی از کاربردی ترین و به روزترن تالیفات حضرت علامه است؛ سیر معارف در این جلد عبارت است از: حقیقت معنای ولایت (ولایت تکوینیه و ولایت تشریعیه)، رابطه ولائی خدا با مومن، ، انسان کامل و صفات آن، انحرافات فرقه ضالّۀ وهابیت و بابیه و پاسخ به شبهات آنها، راه تشرف به محضر امام زمان علیه السلام و...

بشنو از نی (استعدادیابی در سیر الی الله) عارف واصل حضرت آیت الله سید محمد حسن الهی طباطبایی، برادر مکرم علامه طباطبایی رضوان الله علیهما روزی در قبرستان شخیان قم به آیت الله حسن زاده آملی حفظه الله می فرمایند: آقا انسان ها معادن اند باید معدن ها را درآورد. (معرفت نفس، ج 2، ص 242)
نفحات الاُنس (شرط ماندن در راه خدا)

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

درست اگر در سیره و منهاج امیر المومنین علیه السلام با دقّت بنگریم، بدست مى ‏آوریم: اصولًا اگر کسى داراى منهاج على نبود نمى‏ توانست جزو أصحاب او قرار گیرد و خواه و ناخواه طَرْد مى ‏شد و جَوِّ معنویت و أصالتِ آن حضرت و پیروان واقعیش چنین فردى را در خود نمى ‏پذیرفت. آن حضرت کراراً مى‏ فرمود: مقصود ما خداست.

بشنو از نی (بدگمانی، عامل خیانت)

سالک وارسته آیت‌ الله شهید دستغیب رحمة الله علیه: بدگمانی‌ های بی‌ مورد به همسر یا نوکر یا شاگرد مغازه یا کارگر کارخانه، آنان را به خیانت می‌ کشاند؛ زیرا کنجکاوی ‌های زیاد شوهر یا بزرگ خانه یا صاحب کار، خیانت و کارهای زشت را به یاد آ‌نها می ‌آورد و فکر خیانت را در دل آنها می ‌اندازد. امیرالمؤمنین علیه السلام می‌ فرماید: «پرهیز کن از غیرت کردن بی ‌مورد؛ زیرا اظهار غیرت در غیر موردش، زنان تندرست را به بیماری و بی ‌گناه را به سوی گناه می‌خواند».

نفحات الاُنس (سه شرط اصلی برای طالبان سلوک)

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

برای طالبِ سلوک الی الله سه شرط اصلی واجب است، اول: قابلیت و استعداد؛ می فرمودند: استاد و ولیّ خدا به اندازه قابلیت و استعداد با شاگردانش سخن می گوید و به او بهره می رساند. دوم: طلب و اشتیاق؛ یعنی نفس باید طالب باشد و مشتاق و الّا پس می زند. سوم: تسلیم نسبت به دستورات؛ یعنی باید میزان قبول و تواضع نفس در مقابل حق وسیع باشد، مانندِ موم نرم باشد؛ بعضی از نفوس چموش هستند اینها بدرد سلوک نمی خورند. می فرمودند: سلوک تنها ذکر گفتن نیست، سلوک تسلیم بودن و گردن نهادن به ما جاء به النبی صلی الله علیه و آله است، تسلیمِ حق بودن است، هرچه به او گفتند، بگوید چشم؛ در پیشگاه خدا عبد محض باشد.

بشنو از نی (راهکاری برای اسارت شیطان)

حکیم متألّه آیت الله جوادی آملی حفظه الله: در روایات ما آمده است: برای انجام هر کار «بسم اللّه الرحمن الرحیم» بگویید؛ یعنی کاری که قصد انجام آن را دارید، باید به گونه‏ای باشد که در مدخل ورودی آن بتوان گفت: «خدایا به نام تو». به این ترتیب، ما هیچ کاری را بدون مطالعه، تفکر و عاقبت سنجی انجام نمی‏دهیم؛ و علاوه بر این، کارهایی را انجام می‏دهیم که بتوانیم در ابتدای آن بگوییم: «خدایا با نام تو آغاز می‏کنم». چنین کاری یا واجب است یا مستحب. حرام و مکروه را نمی‏توان با نام خدا انجام داد. با این تمهید شیطان همواره در اسارت ماست.

نفحات الاُنس (آثار عدم مراقبه)

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

انسان بی‌ مراقبه مثل مریضی است که پرهیز نمی‌کند. آدم حصبه‌ای نباید چیزی بخورد و اگر یک چیز ثقیل خورد تمام روده‌هایش پاره می‌شود و می‌میرد. پیغمبر اکرم فرمود: الْمَعِدَةُ بَیْتُ الدَّاءِ وَ الْحِمْیَةُ رَأْسُ کلّ دَّوَاء. (معده خانه ى بیمارى است و پرهیز کردن بهترین و اولین دارو است)

بشنو از نی (اخلاص در انفاق) یکی از شاگردان مرحوم آقای حداد رحمة الله به ایشان عرض کرده بود: آقا! وقتى که انسان یک انفاق مى‏ کند و مى‏ بیند که در جاى خودش صرف شده، خوشحال مى‏ شود، مرحوم آقای حداد فرموده بودند: خوب است ولى بالاتر از آن، این است که انسان وقتی انفاق می کند اصلًا خوشحال نشود.
نفحات الاُنس (أدبِ سیر و سلوک)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

در سیر و سلوک و در صراط عبودیّت، بنده باید داراى أدب باشد؛ چون بى ‏أدب را که به حرم پروردگار راه نمى ‏دهند؛ أدب که آمد بنده قابلیّت پیدا مى‏ کند که در صراط مناجات پروردگار بایستد و با او ردّ و بدل کند؛ أدب یعنى در صراط مستقیم وارد شدن، و کار انسان معتدل شدن، افرادى که ادب ندارند آنها از رحمت خدا دورند، یعنى در صراط مستقیم نیستند؛ یا جنبه افراط دارند، یا جنبه تفریط دارند، یا تند مى ‏روند، یا کند مى ‏روند، یا شرائط و آداب آن محلّ و مجلس را ملاحظه نمى‏ کنند، یا از شأن مولا غافلند و جاهلند و متنبّه نیستند.
بشنو از نی (هنر سالکان راه خدا)

یکی از سالکان راه خدا می گوید: برخی هستند که تمام آنچه از آنها صادر می شود حال یا به شکل کلام یا عمل فقط و فقط موجب خندیدن دیگران است یعنی تمام هنر زندگی شان همین است! چرا انسان از آن دسته افرادی نباشد که منطق و عملش دیگران را به تحسین عقلی و دینی وادار نماید؟ چرا از آن دسته نباشیم که دیگران را به تفکّر و یا تغییر در نحوه رفتار در زندگی و تعامل با دیگران فرا بخوانیم؟ و خوشا به حال آنانی که کلام و عمل و حتی سیمایشان دل ها را به سمت خدا به پرواز درمی آورد.

بشنو از نی (شواکل مختلف در سیر الی الله)

مفسر کبیر قرآن حضرت علامه طباطبایی رحمة الله علیه می فرمودند: سالکان گوناگونند برخی کبریتشان دیر می‌گیرد و برخی زود