اذان صبح
طلوع خورشید
اذان ظهر
اذان عصر
غروب خورشید
اذان مغرب
اذان عشاء
هوالعلیم
گوهر معرفت آموز که با خود ببری
که نصیب دگران است نصاب زر و سیم
الَّذينَ يُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللَّهَ وَ كَفى بِاللَّهِ حَسيباً (الأحزاب : 39)
(از خصوصیات اهل ایمان این است كه ندای توحید را ابلاغ و در این مسیر فقط خدا را در نظر داشته و خشیت او را در دل دارند و از هيچ كس جز خدا نمى هراسند.)
ابتکار و مهارت سید الطائفتین حضرت علامه آیت الله حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی رحمة الله علیه بر این بود که توحید و عرفان را که نشأت گرفته از متن قرآن و سیرۀ آل الله علیهم السلام است، به صورت کاربردی در سطح زندگی مردم در هر زمینه ای سبکی نوین بخشیدند و آن را عملیاتی و کاربردی نمودند و از معدود کسانی بودند که این مهم را بدون ذرّه ای کوتاه آمدن از محتوای قرآن و عترت، در زمان حاضر به اجابت رساندند.
به حول و قوه الهی و عنایات خاصۀ مقام ولایت کلیۀ الهیۀ امام زمان علیه السلام، مطلوب ما در این پایگاه تبیین و کاربردی نمودن علوم و معارف ناب اسلام بر محوریت اندیشه های توحیدی، عرفانی و اخلاقی مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می باشد. (مدیر اجرایی سایت گوهر معرفت)
برنامۀ «ضیافت» که همه ساله در ایام ماه مبارک رمضان از شبکۀ قرآنِ سیما پخش می شود٬ به زندگینامهٔ علما و بزرگان پرداخته و از باب کلام نبوی که فرمود: ذکر صالحان نازل کنندۀ رحمت است، طریقی به معرفت است؛ این برنامه در آخرین پنجشنبه از ماه رمضان سال ۱۴۳۶ هجری قمری به فرازی از زندگی پر فروغ عارف کم نظیر حضرت علاّمه آیت الله حاج سید محمّد حسین حسین طهرانی رحمة الله علیه اختصاص داشت که چون حاوی نکات ارزنده ای از احوالات آن مرد الهی بود٬ فایل تصویری آن با امکان دانلود در اختیار مشتاقان قرار گرفت.
عارف کامل و عالم ربانی حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: بازار آخرت کساد است اگر کسى در دنیا از هر گونه اعتباریّات آن بهرمند باشد، مثلًا فرزند و عشیره فراوان و اسب هاى مرصّع دارد، و شؤون او همگى چشمگیر و از نقطه نظر عالم اعتبار قابل توجّه است؛ یک فرزندش دکتر است، یکى دیگر مهندس، یک قصر ییلاقى دارد و یک قصر قشلاقى؛ در آنجا مى گوید: فرزند من دکتر است، مى گویند: براى ما چه آوردى؟ ما دل پاک مى خواهیم، عقیده پاک مى خواهیم...
مرحوم علاّمه طهرانی قدّس سرّه در یکی از جلسات پرسش و پاسخی که محضر علامه طباطبائی رضوان الله علیه بودند پرسشی را دربارۀ بیت المقدّس طرح کردند که عین آن تقدیم می گردد
عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: در یکى از روزهاى توقّف جناب آقاى حاج سیّد هاشم حدّاد قَدّس اللهُ نفسَه (در قم)، در معیّتشان براى أداءِ نماز در مسجد معروف جَمْکَران یک ساعت به غروب مانده رفته و در همان محلّ مخصوص از مسجد، ایشان نماز تحیّت مسجد و نماز توسّل به حضرت صاحب الامر عجَّل الله تعالى فرجَه را طبق روایت حاجى نورى در «نجم ثاقب» و «هدیّة الزّائرین» محدّث قمّى بجاى آوردند، و پس از اداءِ نماز مغرب و عشاء به قم بازگشتند. (روح مجرد، ص: 291)
مجموعۀ حاضر از تألیفات ارزشمند حضرت علّامه آیة الله حاج سیّد محمّد حسین حسینى طهرانى رحمة الله علیه است که به صورت مواعظ و منبرهائى در ماه مبارک رمضان سال یک هزار و سیصد و نود هجرى قمرى در مسجد قائم طهران براى عموم مؤمنین و حضّار ایراد کرده اند، این کتاب در پنج بخش تقدیم می گردد
عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه: براى آنکه قارى قرآن از معنى و مراد آن کامیاب گردد، به سرعت خواندن و گذشتن آن مطلوب نیست. در «کافى» با إسناد خود از محمّد ابن عبد الله آورده است که گفت:
ماه رمضان ماه خداست ماه ارتباط عمیق تر و جان دارتر با خدا مخصوصا از طریق دعاست. یکی از بهترین و مهمترین ادعیه ای که در ماه رمضان به شیعیان سفارش شده که هر شب بخوانند دعای افتتاح است. این دعا را امام زمان علیه السلام به محمد بن عثمان دومین نایب خاصّشان تعلیم فرمودند...
افرادى که در غیبت امام ( زمان علیه السلام ) زندگى میکنند از اکثر فضائل و فواضل بدون تردید محروماند و براى آنکه از موت جاهلى رهائى یابند باید مقدّمات ظهور را فراهم کنند و با عمل به دستورات قرآن و مجاهده در راه خدا و ایتلاف دلها زمینه را براى ظهورش آماده نمایند،
یکى از نکاتى که از فرمایشات حضرت علاّمه طهرانی قدّس‌سرّه و برخى اساتیدشان به دست مى‌آید اینستکه ظهور موفور السّرور حضرت بقیّة‌اللـه الأعظم أرواحنالتراب مقدمه الفداء قریب‌الوقوع است و منظور از این قرب، قرب حقیقى است؛ یعنى در فجر صادق صبح ظهور به سرمى‌بریم و باید سالکین إلى‌اللـه خود را براى این امر بیش از پیش آماده نمایند.
سلام علیکم عرض ارادت خدمت تان. در کتاب نور مجرد قسمتی از کتاب مربوط به ظهور حضرت حجت عج اشاره شده که آقای انصاری همدانی قدس الله در جمعی از شاگردان فرمودند: که سفیانی زنده است و الان هفده سال دارد و بعد فرمودند: این احمد آقای ما خدا به ایشان طول عمر عنایت می کند و زمان ظهور حضرت عج را درک میکند. میخواستم بپرسم اول نظرتون درباره این قسمت کتاب چیست؟ و دوم اینکه مرحوم علامه (قدس الله) چیزی درباره ظهور و نزدیکی اون فرموده اند که به ما نرسیده باشد؟ و سوال آخر آیا اوضاع فعلی سوریه را سوریۀ نزدیک به خروج سفیانی می دانید؟ با سپاس. پاسخ از استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی
جوانی زیبایی توست، جوانی تمام خوبی ها و استعدادهای پیدا و پنهان توست، جوانی کوه معرفت و اخلاق و ادب را درنوردیدن و در اوج ایستادن است، آری جوانی نردبان تعالی توست، مقاله پیش روی سخنی با جوانان است به قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی
آیا مقام شهود همان خلوص در ذات است یا مرتبه دیگری دارد؟این درست است که "شهدا" در لحظه شهادت به این مقام رسیده اند؟ با تشکر پاسخ از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی
عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه مى فرمودند: ما باید خون شهداى مظلوممان را پاس بداریم، و با چنگ و دندان آن را حفظ نموده و در حراست و قوام آن کوتاهى نورزیم. می فرمودند: کسانی که از عراقی ها کشته می شوند هیچ کدام شهید نیستند، ولی کسانی که از ایران به خاطر اطاعت از ولیّ فقیه و دفاع از حکومت اسلام به جبهه رفته اند و کشته شده اند همه شهیدند.
یکی از محورهای کلامی ائمه اطهار سلام الله علیهم منازعاتی است که یا دشمنان و یا با دوستان و اقرباء خود داشتند یکی از این منازعات منازعه امام سجاد علیه السلام با عمویشان جناب محمد بن حنفیه در باب امامت و ولایت است که ما آن را از کتاب امام شناسی نقل می کنیم
عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه همواره از احمدشاه قاجار تجلیل می کردند و در عباراتشان وقتی نامی از او می بردند
حفظ قرآن از دیرباز مورد نظر مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه بود و بر آن تأکید داشتند و می فرمودند: ما شیعیان باید اعتراف کنیم که به قرآن وارد نیستیم، جناب حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی در این مقاله به سیرۀ مرحوم علامه طهرانی در حفظ قرآن و خواندن آن در نمازهای واجب و مستجب می پردازد.
برای محبت به مولایمان امیر المومنین علی علیه السلام انوار و آثاری در دنیا و آخرت است که هر فرد به اندازه جایی که برای این محبت در قلب خود باز کرده باشد از آن برخوردار است. مقاله پیش روی به قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی بر اساس روایات و حکایاتی ارزنده به این موضوع اختصاص دارد
عارف کامل حضرت علامه آیت الله حاج سید محمد حسین طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: گرچه از نعمت هاى الهیّه از بدو عمر تا خاتمه آن سرشار و از هر گونه، غرق در بحارش بوده ایم، ولى اینک آن نتیجه و شالوده و جوهره آن که براى ما باقى است و بدان خوشنودیم و دلشاد و مسرور و با ابتهاج، فقط و فقط محبّت این سرور و آقاست. (امام شناسى، ج18، ص: 463)
شیخ شهاب الدّین سهروردى که از حکماى بزرگ اسلام و از الهیّین است و کتابى دارد به نام: حکمةُ الإشراق و در عرفان هم قدمهاى راسخى دارد و مرد مرتاضى هم هست. وى حکیم مقتول است که به گناه همین توحید او را کُشتَند. مکتب خیلى مهمّى هم دارد. شیخ شهاب الدّین مى گوید:
آیت الله حاج سیّد محمّد محسن حسینی طهرانی نقل می کنند: یادم هست در یک وقتى خدمت مرحوم آقاى حدّاد بودیم گاهگاهى ایشان حکایت هایى را از امیرکبیر نقل میکردند، ایشان هم خیلى معجِب بودند به این شخص و به خصوص به این (خصوصیّاتش)*، در هر صورت ایشان از او به عِنوان شخصى که اقدام بر خیر میکند یاد میکردند.
اسم او را سیّد محمّد جواد نهادیم. بچّه اى بود بسیار با نور و با صفا و گوئى نور خالص بود که در همان کودکى مشهود بود؛ و بنده به او مسیح زمان، و نور خالص لقب داده بودم. هنوز راه نمیرفت و زبان باز نکرده بود، صبح ها از خواب بر مى خاست بدون آنکه گریه کند یا شیر بخواهد و یا سراغ مادرش برود، با همان قنداقه دست و پا زنان به سوى من مى آمد و در دامنم مى نشست.
عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: سالک باید ارتباطش را با افراد (غیر سالک) به حداقل مراوده و معاشرت برساند، با هر کسى صحبت نکند، نفوسى که گناه کار هستند در ارتباط با انسان اثر مى گذارند، هر کدام
علامه طهرانی اعلی الله مقامه نقل می کنند: جناب محترم آقاى حاج سید محمّد مهدى خلخالى- که در عصر روز جمعه، 16 رجب، در مشهد مقدّس به دیدن ما در منزل آمدند- دو حکایت از مرحوم حاج شیخ عبدالحسین امینى، صاحب الغدیر از خود آن مرحوم بلافاصله نقل کردند که هر دوى آنها جالب است.
هرچه یک انسان به کمال نزدیک تر شود سعه وجودی او بیشتر و احاطه نفس او افزون تر میگردد و ولیّ الهی به مانند دریایی میگردد که چیزی او را متلاطم نمی کند؛ در کتاب شریف نور مجرد نقل هایی درموردعلامه طهرانی رضوان الله علیه شده که ایشان در اواخر عمر از دیدن بعضی رفقا مکدّر می شدند ... و خلاصه دیدار نمیکردند. حال سوال این است که با توجه به کمال ایشان، سرّ این قضیه چیست؟ پاسخ از استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی
حاج سعید عاکف محقّق و نویسنده برترین کتب دفاع مقدّس:
هر شهیدی که برایم جذّاب بود یا حال معنوی خاصّی داشت، بالاخره یک جوری در زندگی اش ردّ پای نفس گرم علّامه طهرانی دیده می شود... شهید طهرانی مقدّم که عنوان پدر موشکی ایران را دارد دارای ارتباط هایی با مرحوم علّامه طهرانی بود. (سخنرانی به مناسبت سالگرد شهید چمران، 30 خرداد سال 1398 مشهد مقدّس)
عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: "طیّب" دوران سلوکش را در زندان گذراند. سیره علامه اینگونه بود که: بیشتر اوقات که به حرم
روز یازدهم آبان، سالروز شهادت مرحوم طیّب حاج رضایی از کسانی است که بر اساس یک امتحان الهی و بدنبال آن جذبات خاصّه پروردگار و دستگیری اولیای الهی، مراتب سیر و سلوک الی الله را در زندان بر اثر شکنجه های عدیده و سخت طی کرد و بعد از گذشت از عوالم نفس به مقام فنای فی الله رسید و از مکاشفه ای از حضرت علامه طهرانی ، بدست می آید که تحقق این امر بدست مبارک ایشان بوده است.
عارف کامل مرحوم علامه طهرانی اعلی الله مقامه الشریف از مرحوم آقا سید رضا بهاء الدینی رحمة الله علیه به نیکی یاد می کردند و ایشان را در زمانی که در قید حیات بودند از زمره أعلام امّت شیعه می دانستند و می فرمودند:
در وقتی که شخصی به نام بنی صدر از قبل از انقلاب مورد توجه رهبران انقلاب بود و زوایای مرموز شخصیت واقعی وی بر همگان مخفی مانده بود تا جاییکه بعد از انقلاب به پست های مهم دست یافت و بر مسند ریاست جمهوری تکیه زد، تنها یک مرد بود که بر اساس ربط با عالم سرّ بر باطن خبیث او اشراف داشت! فرزند دوم علامه طهرانی و مولّف کتاب اسرار ملکوت می نویسد:
علامه طهرانی اعلی الله مقامه از مرحوم آیت الله حسن زاده آملی رضوان الله تعالی علیه بسیار تمجید و تجلیل میکرد و به فرزندانشان در وقت تحصیل در قم، توصیه کرده بودند حتما در درس اخلاق آیت الله حسن زاده آملی شرکت کنید؛ در علم معقول فقط درس ایشان را تایید میکردند. آیت الله حسن زاده هم متقابلا ارادت خاصی به مرحوم علامه طهرانی داشتند و تعابیر بسیار بلندی درباره ایشان به کار میبردند؛
سلام علیکم خدمت شما سوالی درباره جناب مولانا داشتم نظر عرفا و بالاخص علامه طهرانی رحمه الله علیهم اجمعین درباره مولوی چه می باشد؟و آیا جایگاه مولوی و اشعار ایشان مانند جایگاه حافظ می باشد؟ التماس دعا. پاسخ از حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی
عارف کامل حضرت علّامه طهرانی اعلی الله مقامه می فرمودند: ملّاى رومى یک شیعه محض و خالص بوده است. ما چرا راه دور برویم؟ اینک «مثنوى» او در دست است؛ ببینید تا چه سرحدّ مولانا أمیر المؤمنین علیه السّلام را ستوده و از دشمنان آن حضرت مذمّت نموده است. و با اشارات و کنایات، غاصبان خلافت را مذمّت میکند و بعضى جاها با صراحت امّا بعنوان کلّى نه با خصوص لفظ و عبارت، آنان را محکوم می کند و مى کوبد.
حضرت آیت الله حسن زاده آملی رحمة الله علیه در دیداری که با یکی از فرزندان مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه داشتند، فرموده بودند: قدر پدرتان را بدانید ایشان کبریت احمر است هر صدسالی یکی مثل ایشان پیدا میشود
مقاله حاضر شرحی مختصر درباره شخصیّت فرزانه مرحوم آیت الله حاج سیّد محمّد صادق حسینی طهرانی پدر و والد مکرّم و معظّم حضرت سیّدالطائفتین علامه طهرانی اعلی الله مقامهما الشریف است که از کتاب های ارزشمندی چون گنجینه دانشمندان و گلشن ابرار و ستارگان حرم و مکتوبات علامه طهرانی استخراج شده است
با سلام و تشکر بابت مطالب مفید و کاملتون. سوالی داشتم از محضرتون: منظور از استتار قرص خورشید از افق این است که بلافاصله بعد از پنهان شدن خورشید از سمت غرب باید نماز مغرب را خواند در حالیکه اذان مغرب حدود 20 دقیقه بعد از غروب آفتاب می گویند ؟ پاسخ از استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی
عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: شرک سر منشأ و رأس همه دردهای باطنی است، ولی هر دردی حتّی شرک دوا دارد و با توبه دوا میشود. و توبۀ شرک هم اینست که انسان موحّد بشود. همین شهادتین، توبۀ شرک است. اینکه گفته اند برای مُشرک توبه قبول نیست، بدین معناست که با وجود شرک توبه اش قبول نیست، ولی از خود شرک می تواند توبه کند.
عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: علّامه حاج سید مرتضى عسگرى، سبط و نوه دخترى مرحوم محدّث عظیم آیة الله میرزا محمد طهرانى شریف عسگرى است و مرحوم آقاى میرزا محمّد- قدس الله نفسه- دائى پدر حقیر که نامشان سیّد محمد صادق بوده است، بوده اند. (امام شناسى، ج13، پاورقی ص: 171) اما متن نامه بدین شرح است:
شبى مرحوم آیة الله آقا سیّد عبد الهادى شیرازى در مجلس خلوت تأسّف میخورد که: چون من براى تحصیل وارد نجف اشرف شدم، دوازده حوزه رسمى تدریس اخلاق و عرفان وجود داشت؛ و الان یکى هم وجود ندارد. (روح مجرد، ص: 106) دهم ماه صفر سالروز رحلت این عالم ربّانی است؛ علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:
عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه می فرمودند: این مرد (علامه طباطبایی)، جهانى از عظمت بود؛ عیناً مانند یک بچه طلبه در کنار صحن مدرسه روى زمین مى نشست و نزدیک به غروب در مدرسه فیضیّه مى آمد، و چون نماز بر پا مى شد مانند سائر طلّاب نماز را به جماعت مرحوم آیة الله آقاى حاج سیّد محمّد تقى خونسارى مى خواند. آنقدر متواضع و مؤدّب، و در حفظ آداب سعى بلیغ داشت که من کراراً خدمتشان عرض کردم: آخر این درجه از ادبِ شما و ملاحظات شما ما را بى ادب مى کند! شما را بخدا فکرى بحال ما کنید!...
سلام علیکم حضرت استاد همدانی این روزها متاسفانه شخصیت والای حضرت سیدالطایفتین علامه طهرانی اعلی الله مقامه الشریف مورد و مکتب و ممشای فکری ایشان مورد هجمه شدید افراد و جریانهای مختلفی از مخالفین حکمت و عرفان و حتی برخی از مدافعان اون در این شبهه پراکنی ها دخالت دارن سوال حقیر این هست که چرا بیت معظم حضرت علامه و شاگردان فکری مکتب ایشون تلاش جدی در این حوزه ندارین پاسخ از حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی
اهمیت و ضرورت تربیت آدمی بر کسی پوشیده نیست. همه مکاتب و مذاهب نقش بی بدیل تربیت را؛ که سنگ بنای تحول و دگرگونی انسان را منجر می شود، کتمان نمی کنند. اختلافات نظام های تربیتی در اهداف و روش های تربیتی خلاصه می شود. دین اسلام نیز بر مسئله تربیت به ویژه در دوران کودکی تأکید فراوان داشته و دارد. بخش دوم از این مقاله را تقدیم می کنیم.
حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی: یکبار به مناسبت بی نظمی که در وقت و نظم حضور در مجالس اتفاق افتاده بود سیدنا الاستاد بسیار جدی به رفقا فرمودند: ترتیب دادن مجلس و در را باز کردن و کتابها را این طرف و آن طرف گذاشتن و سماور را درست کردن ، پرده ها را بالا زدن و اتاق را جارو زدن، تا انداره ای که می توانیم اینها کارایی است که مربوط به ترتیب مجلس است. بعد هم کارهای زیاد دارم نمی رسم.... و بعد هم دیر منزل بیاییم و بعد هم بخوابیم و زود هم بیدار شویم و همه کار ها را بکنیم .فلذا من
مرحوم علامه طهرانی اعلی الله مقامه از استادشان نقل می کنند: حضرت آقا (مرحوم حاج شیخ محمد جواد انصاری همدانی)- روحى فداه- فرمودند: سلطان محمّد خدابنده زن خود را سه طلاقه نمود در یک مجلس؛ (مطابق مذاق عامه که مى گویند حرمت مى آورد و حلّیت او محتاج به محلّل است) بعداً پشیمان شد، خواست زن خود را بگیرد، به هر یک از علماى عامه مراجعه کرد، گفتند: مفرّى نیست از آنکه اوّل محلّل بگیرى! گفت:
عارف کامل مرحوم علامه طهرانی اعلی الله مقامه: علّامه حلّى از برجستگان نوادر دهر است، که نام او تا ابدیّت بر صفحه تحقیق و تدقیق نوشته شده، و چنان بحر محیط علم، و دریاى بیکران معرفت و تحقیق است که همه فقهاى شیعه از آن زمان تا به حال به کتب فقهیّه او همچون تَذکره و تَحْرِیر و مُخْتَلَف و مُنْتَهَى و قَوَاعِد و تَبْصِره نیازمندند. (امام شناسی ج 9 ص 140)
*21 محرم الحرام سالروز رحلت علامه حلی رحمة الله علیه است
عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: آن نفسى که نخواهد قبول کند معجزه هم برایش بکنند مى گوید سحر است، مى گوید چشم بندى است، جادو است. چون قلب وقتى واژگون بشود، مثل یک مریض حصبه اى می شود، براى مریض حصبه اى شما بهترین غذاها را بدهید، این مى زند کنار، مى گوید:
حقیقت امر اینست که بعد از دیدار با برکتی که با شما داشتیم تصمیم گرفتم کار در بیرون از خانه را کنار گذاشته و در آرامش خانه فقط به اصلاح نفس و خودسازی آنهم بیشتر با مطالعه مشغول شوم تا انشالله توفیق و صلاحیت تربیت و اصلاح فرزندم را پیدا کنم.در این راه فقط استاد عالم و دلسوزی مثل شما میتواند به من کمک کند... پاسخ از استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی
عارف کامل حضرت علّامه طهرانی رحمة الله علیه: باید نزد بهترین و متخصّصترین فرد در هر رشته رجوع نمود و خود نیز جهت رعایت و پیگیرى درمان به معروفترین و حاذقترین اطبّاء موجود مراجعه مینمودند و در عین حال از مراجعه به اطبّاء در بلاد کفر و اجانب خصوصاً طبقه علماء و مبلّغین شریعت به شدّت و حدّت نهى و تحذیر مینمودند و میفرمودند:
شباهت اخلاق و عرفان به عنوان دو شیوه تربیتی موجب گشته که یکی انگاشته شوند و افراد بسیاری در برخورد با هر شخصیت اخلاقی او را سالک و عارف بپندارند؛ برای پرهیز از این اشتباه، بررسی تفاوت‌های موجود بین اخلاق و عرفان ضروری می‌نماید، که مؤلف در این نوشتار به بیان پنج تفاوت میان این دو شیوه تربیتی می‌پردازد.